Kreator, lokomotywa czy perfekcjonista? Poznaj swoją rolę w zespole.

Praca dostarcza nam na co dzień sporo wyzwań. Nie brakuje ich zwłaszcza podczas zadań projektowych rozciągniętych w czasie i wymagających współpracy w grupie. Jak dogadać się ze współpracownikami, skoro każdy ma własne wartości, potrzeby, cele i style komunikacji? Jak delegować zadania, by wykorzystać naturalne talenty każdego członka zespołu i nie zmuszać nikogo do niechcianych aktywności? Warto zacząć przede wszystkim od określenia ról zespołowych.

Dr Meredith Belbin opracował tzw. Teorię Ról Zespołowych, która upowszechniła się w świecie biznesu. Jak czytamy na stronie internetowej belbin.pl, koncepcja powstała w ramach badań nad efektywnymi i nieefektywnymi zespołami konkurującymi podczas Gier Biznesowych w Henley Management College w Anglii. Menadżerowie, którzy wzięli udział w ćwiczeniu, dostali zestaw psychometrycznych testów i zostali włączeni do zespołów o różnym składzie. Łatwo można było zaobserwować ich odmienne reakcje przy wykonywaniu określonych zadań. 

Według Belbina rola to inaczej połączenie dominujących cech charakteru i sposób zachowywania się osoby. To właśnie te dwa czynniki wpływają na to, jak dany pracownik buduje relacje z innymi członkami grupy i zewnętrznym środowiskiem. Belbin wyróżnił 9 ról zespołowych charakteryzujących się innymi cechami osobowości, predyspozycjami, mocnymi i słabszymi stronami. Oto one.

Role zadaniowe

Członkowie zespołu z rolami zadaniowymi lubią wprowadzać pomysły w życie i cenią praktyczne działanie.

1. Lokomotywa

Lokomotywy to pracownicy o wysokim poziomie energii i motywacji do załatwiania spraw jak najszybciej. Są mocno nastawieni na określone cele. Rzucają wyzwanie grupie i chcą prowadzić ją do sukcesów. Zazwyczaj są pewni siebie, uparci i rywalizujący. Presja czasu i zmiany dodatkowo działają na nich pobudzająco. Lokomotywy „popychają” innych do działania i interweniują, gdy współpracownicy nie chcą się angażować w realizację wspólnych zadań. Powinni odnaleźć się zwłaszcza w zmieniających się, szybkich zespołach dowodzonych przez koordynatora oraz w sytuacjach, kiedy ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność za wyniki. Lokomotywy muszą uważać, aby w swej gotowości do załatwiania spraw, nie pomijać uczuć współpracowników preferujących spokojniejsze tempo działania. Wybuchy konfliktów nie są nikomu potrzebne.

2. Implementer

Implementerzy świetnie potrafią przekształcać pomysły w konkretne plany pracy. Lubią pracować systematycznie i metodycznie, rozpisując kolejne kroki działania. Ze względu na wysoką samodyscyplinę i wytrwałość wykonują w terminie wszystkie zadania i nie nudzą się przy rutynowych czynnościach. Są lojalni wobec firmy i często pracują w jednym miejscu przez dłuższy czas. Dążą do wysokiej produktywności i stabilności. Przez innych bywają czasem postrzegani jako sztywni i nieelastyczni. Powinni pamiętać, że każdy plan pracy może wymagać modyfikacji, jeśli wystąpią nagłe zmiany, których nie dało się wcześniej przewidzieć. Implementerzy nie lubią być jednak zaskakiwani, dlatego najlepiej odnajdą się w pracy o jasno określonym zakresie obowiązków i przewidywalnej strukturze organizacyjnej.

3. Perfekcjonista

Perfekcjoniści dbają o szczegóły i jak najwyższą jakość pracy. Są świetni w rozpoznawaniu i naprawianiu błędów. Dobrze więc odnajdują się w zadaniach związanych np. z korektą czy sprawdzaniem danych. Chcą, aby wszystko działało idealnie, stąd też niechętnie włączają do swoich działań współpracowników z obawy, że ci będą mniej zaangażowani i niedokładni. Zdarza się, że ich nadmierne obawy i „dzielenie włosa na czworo” już na początkowych etapach projektu blokują plany grupy i osłabiają jej morale. Ciągłe poprawki i dążenie do nierealnego ideału mogą też prowadzić do nieukończenia zadania na czas. Perfekcjoniści, słynący z bardzo dobrej koncentracji i wytrwałości, najlepiej odnajdą się w pracy zapewniającej odpowiednią ilość czasu na dokładną analizę i kontrolę jakości. 

Role intelektualne

Członkowie zespołu z rolami intelektualnymi wyróżniają się myśleniem krytycznym i generowaniem nowych pomysłów.

4. Kreator

Kreatorzy są pracownikami o twórczym i innowacyjnym podejściu. To oni wymyślają wiele nietypowych pomysłów, wykorzystując ponadprzeciętną kreatywność. Często podważają utarte ścieżki myślenia i wychodzą poza schematy. Dzięki ich działaniu firma może stale się rozwijać. Zdarza się jednak, że nie wszystkie nowe idee mają praktyczne zastosowanie, toteż kreatorzy bywają niekiedy postrzegani jako radykalni, nieracjonalni i patrzący tylko na swoje nowatorskie koncepcje a nie na realne potrzeby zespołu. Muszą pamiętać, że ich pomysły podlegają ocenie i nie wszystkie mogą być wdrożone w życie. Zawsze warto być otwartym na konstruktywną krytykę. Kreatorzy odnajdą się w pracy, w której będą mieli czas i przestrzeń do kreowania nowych koncepcji. Sztywne zasady, biurokracja i pośpiech mogą blokować ich potencjał.

5. Ewaluator

Ewaluatorzy są poważnymi i rozważnymi pracownikami potrafiącymi dokonać rzetelnej oceny pomysłów. Dzięki wysoko rozwiniętemu myśleniu krytycznemu z łatwością wskazują zalety i wady danego rozwiązania oraz szacują potencjalne ryzyko. Przy podejmowaniu decyzji kierują się przede wszystkim logiką i wiedzą, a nie emocjami czy intuicją. Lubią brać udział w debatach i analizować argumenty. Zdarza się, że są zbyt krytyczni w swoich ocenach, czym mogą urazić bardziej wrażliwych współpracowników. Choć ich bezstronność jest godna podziwu, muszą uważać, aby nie traktować innych oschle i nie opóźniać procesu podejmowania decyzji. Ewaluatorzy z łatwością powinni odnaleźć się w zadaniach strategicznych. 

6. Specjalista

Specjaliści to pracownicy posiadający dogłębną wiedzę na dany temat i cenne informacje. Lubią się uczyć i starają się być na bieżąco ze zmianami i trendami w swojej dziedzinie poprzez uczestnictwo w szkoleniach czy kursach. Wąska specjalizacja sprawia, że są pożądanymi współpracownikami przy ściśle określonych projektach. Czasami natomiast trudno im przyjąć szerszą perspektywę i za bardzo skupiają się na mało istotnych detalach. Zdarza się, że pracując w swojej dziedzinie, oddalają się od członków zespołu nieposiadających fachowej wiedzy. Ze względu na własne zainteresowania mogą czasami również za bardzo wchodzić w szczegóły danego problemu, zanudzając przy tym członków zespołu bądź doprowadzając do opóźnień w realizacji zadania. Specjaliści preferują ciche miejsca pracy, w których mogą się skoncentrować na celu bez nadmiernego pośpiechu oraz dzielić wiedzą z innymi osobami. 

Role socjalne

Członkowie zespołu z rolami socjalnymi mają wysoko rozwinięte umiejętności komunikacyjne i potrafią wspierać zespół w różnych sytuacjach.

7. Poszukiwacz źródeł

Poszukiwacze źródeł potrafią dobrze komunikować się z innymi i z łatwością nawiązują nowe kontakty. Są więc idealnymi pracownikami do reprezentowania firmy na zewnątrz oraz prowadzenia negocjacji. Chętnie uczestniczą w konferencjach i wystawach, zdobywając wiedzę dla zespołu bądź podpatrując rozwiązania konkurencji. Zdarza się, że zbyt mało skupiają się na szczegółach i szybko porzucają pomysły, goniąc za kolejnymi „nowinkami” i ekscytującymi projektami. Czasem są zbyt rozmowni i nie zostawiają zbyt wiele czasu do wypowiedzi swoim rozmówcom. By czuć się szczęśliwymi w pracy, muszą działać wśród innych ludzi w środowisku otwartym na zmiany. 

8. Dusza zespołu

Dusze zespołu dbają o pozytywną atmosferę, wspierają innych i pomagają przy rozwiązywaniu konfliktów. Są dobrymi słuchaczami wyróżniającymi się pogodnym usposobieniem, czym zjednują sobie kolegów i koleżanki z zespołu. Czasami jednak za wszelką cenę chcą uniknąć różnicy zdań i przez to rezygnują z potrzebnych debat czy podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych. Nie powinny jednak unikać konfrontacji, bo ich talenty przydają się przy łagodzeniu sporów. Dusze zespołu potrzebują pracy w pozytywnym, życzliwym środowisku, gdzie mogą udzielać wsparcia współpracownikom bądź klientom.

9. Koordynator

Koordynatorzy są odpowiedzialni za prowadzenie grupy do wspólnego celu i zarządzanie talentami. Delegują zadania innym w taki sposób, aby mogli wykorzystać mocne strony i wnieść do zespołu, to co najlepsze. Mają zdecydowanie duży wpływ na współpracowników, łącząc ich wysiłki. Koordynatorzy powinni pamiętać, aby nie wykorzystywać swojej pozycji do manipulowania podwładnymi, przypisywania sobie zasług całego zespołu czy nadmiernego delegowania zadań. Takie działania z pewnością wywołałyby frustrację grupy i obniżyły jej motywację do pracy, a nawet skutkowały odejściem z firmy. Koordynatorzy sprawdzą się w środowiskach pracy zapewniających im autonomię działania i kontrolę nad obowiązkami innych członków zespołu. 

Podsumowanie

Warto pamiętać, że role zespołowe dotyczą zachowania a nie osobowości, co oznacza, że możemy przyjmować różne role w zależności od zadania i mogą się one zmieniać w czasie. Najlepsze zespoły to takie, w których obecne są wszystkie wyżej wymienione role. Nie oznacza to jednak, że grupy muszą składać się z 9 osób, ponieważ jedna osoba może pełnić jednocześnie kilka ról w danym projekcie. Każda rola przydaje się na różnych etapach jego trwania. Warto więc zidentyfikować swoje role w zespole i pamiętać zarówno o ich mocnych, jak i słabszych stronach. 

Umiejętności takie jak współpraca w grupie czy komunikowanie się w różnorodnym środowisku są bardzo pożądane przez pracodawców. Chcąc je rozwijać, zapraszamy między innymi do skorzystania z bogatej oferty warsztatów w Centrum Rozwoju Talentów. Aktualne propozycje zajęć grupowych można znaleźć w naszym kalendarzu na stronie internetowej.

Autorka: Karolina Laskowska

Źródło: belbin.pl